حق و حقوق افراد در حوادث ناشی از کار

• بازنشستگان, بیمه شدگان, کارفرمایان

حوادث ناشی از کار، اتفاقاتی است که در حین انجام وظیفه اتفاق می افتد و بیمه آن را پوشش می دهد. مطابق قانون، مسئولیت کیفری و حقوقی حوادث رخ داده با کارفرما است و او مسئول پرداخت دیه و مجازات های تعزیری تعیین شده می باشد. البته مشروط بر اینکه عدم توجه کارگر به رعایت دستورالعمل ها و آموزش ها عامل حادثه نباشد.

قوانین تامین اجتماعی در این حوزه، وظایف کارفرما، نحوه ثبت درخواست بررسی حادثه، انتخاب بیمه، میزان دیه، و نکات پیشگیری موضوعات مهمی هستند که اطلاع از آن ها برای هر بیمه شده ای ضروری است. شما می توانید با درخواست مشاوره از وکیل بیمه تامین اجتماعی مشهد از تمام زوایای و حقوق خودتان در این زمینه، آگاهی پیدا کنید.

حادثه ناشی از کار چیست؟

هر اتفاقی که در هنگام انجام کار، منجر به ایجاد صدمه فیزیکی به کارگر شود، حادثه ناشی از کار نامیده می شود. بر اساس قانون تامین اجتماعی هر اتفاق ناگوار رخ داده برای بیمه شده در زمان انجام وظیفه یا به دلیل آن، مشمول قوانین حوادث در حین کار می شود.

شرایط لازم برای تلقی یک رخداد به عنوان حادثه حین کار

برای تلقی یک حادثه به عنوان حادثه ناشی از کار باید دو شرط زیر به طور همزمان محقق شوند:

1. رابطه سببیت بین حادثه رخ داده و انجام وظیفه وجود داشته باشد.
2. حادثه در حین انجام وظیفه اتفاق افتد.

انواع حوادث ناشی از کار

حوادث رخ داده در حین کار با توجه به محل وقوع، تقسیم می شوند که عبارت اند از:

• بروز حادثه برای بیمه شده در کارگاه، موسسه، ساختمان و محوطه آن
• حادثه در زمان رفت و برگشت از خانه به محل کار و یا برعکس
• حادثه حین انجام ماموریت در خارج از محل اشتغال
• حادثه در زمان تلاش برای نجات دیگر کارگران
• حادثه حین انجام وظایف صنفی

حوادث غیر مشمول قانون کار

بر اساس قانون کار تامین اجتماعی حوادثی در هنگام کار، مشمول این قانون نمی شوند:

1. حوادث ایجاد شده در نتیجه بلایای طبیعی 
2. حوادث رخ داده در اثر خود آزاری
3. حوادث ناشی از مصرف مواد مخدر و یا تخلف از دستورات ایمنی

دلایل رخداد حادثه در محیط کار

به طور کلی تمام حوادث ممکن در زمان انجام کار به دلایل زیر اتفاق می افتند:

• عدم توجه پرسنل به نکات ایمنی
• کمبود وسایل ایمنی جهت کار با تجهیزات کاربردی
• عدم آموزش کارگر یا کارمند برای استفاده از تجهیزات
• رعایت نکردن نظم و ترتیب در چیدمان ابزارها
• وجود برخی مشکلات روحی کارگر (ترس، استرس و …)

قوانین تامین اجتماعی برای حوادث در حین کار

قوانین تعریف شده در سازمان تامین اجتماعی، حوادث ناشی از کار را تا جای ممکن پوشش می دهد و خسارت کارگر را پرداخت می کند. موارد زیر، بخشی از مفاد قوانین حوادث در محل کار هستند که می توانید مشاهده کنید:

• تکلیف اتباع در محل حادثه
• تکلیف کارگران بدون بیمه
• کمک هزینه درمانی برای کارگران مصدوم شده
• حقوق کارگر صدمه دیده با توجه به حادثه 

1. تکلیف اتباع بیگانه فاقد روادید در حوادث

در شرایطی که برای یک کارگر غیر ایرانی حادثه ای اتفاق افتد و در نتیجه آن دچار نقص عضو و یا فوت شود، مشمول قانون کار و مزایای بیمه تامین اجتماعی نمی شود؛ چرا که بر اساس قانون، استفاده از این نیروها و ورود آن ها به کار ممنوع است.

2. تکلیف کارگران بدون بیمه برای حوادث کاری

حقوق کارگرانی که فاقد بیمه تامین اجتماعی هستند در زمان وقوع حادثه سلب نمی شود. در این گروه هم می توان با انجام اقدامات زیر، حقوق آن ها را از کارفرما مطالبه کرد:

• تماس با اورژانس
• جمع آوری مدارک مربوط به حادثه (گزارش آتش نشانی، عکس، فیلم، اطلاعات هویتی شاهدان و …)
• مراجعه به پزشک و دریافت گواهی برای اثبات مصدومیت
• مراجعه به دادگاه و طرح دعوا علیه کارفرما
• دریافت مشاوره از وکیل متخصص در حوزه کار و تامین اجتماعی

3. خدمات درمانی کارگران مصدوم شده

طبق ماده 54 قانون تامین اجتماعی کارگران بیمه شده و خانواده آن ها در صورت مصدوم شدن در اثر حوادث ناشی از کار می توانند از خدمات پزشکی استفاده کنند. از مهم ترین این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایشات تشخیص طبی
• درمان های سرپایی
• تحویل داروهای لازم
• اقدامات بیمارستانی

4. حقوق بیمه شدگان در حوادث ناشی از کار

طبق ماده 60 قانون تامین اجتماعی تمام بیمه شدگان در شرایط مصدوم شدن در حین کار می توانند از حقوق و مزایای بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند که شامل موارد زیر می شود:

• بیمه شده ای که در نتیجه حادثه کاری دچار از کار افتادگی یا بیماری شود و یا فوت کند، می تواند مستمری خود را دریافت نماید. در این شرایط سابقه پرداخت بیمه مطرح نیست.
• کارگری که در نتیجه حوادث کاری دیگر قادر به فعالیت نباشد، کارفرما موظف است دو ماه حقوق او را پرداخت کند. بعلاوه، دیه مربوط به جبران آسیب های فیزیکی باید با توجه به مبلغ تعیین شده برای هر عضو را پرداخت نماید.
• در صورتی که حادثه ناشی از کار در شرایط عدم اشتغال کارگر به کار و یا عدم دریافت حقوق اتفاق افتد، غرامت نقص عضو و دستمزد ایام بیماری او پرداخت می شود.

تامین حفاظت و سلامت کارگران در محیط کار

بر اساس ماده 91 قانون کار، کارفرما و مسئولان مربوطه موظف هستند حفاظت، سلامت و بهداشت کارگران را در محیط کار فراهم کنند. امکانات لازم را در اختیار آن ها قرار داده و آموزش ها لازم را ارائه دهند. کارگران نیز ملزم به نگهداری از وسایل، رعایت بهداشت و امنیت فردی و اجرای دستورالعمل ها هستند. موارد زیر چند نکته زیر از قانون تامین اجتماعی می باشد که بهتر است بدانید:

• پس از بازنشستگی هم امکان شکایت از کارفرما برای حوادث رخ داده در زمان اشتغال به کار وجود دارد.
• چنانچه کارگر مصدوم رضایت محضری به کارفرما بدهد، اما خسارت او پرداخت نشود، می تواند از کارفرما شکایت کند.
• کارگران با حداکثر 15 سال سن مشمول قانون حوادث در حین کار نمی شوند.
• حوادث اتفاق افتاده در حین کار مشمول مرور زمان نمی شوند.

وظایف کارفرما برای کنترل حوادث در زمان کار

بر اساس ماده 65 قانون در شرایط رخداد حادثه، کارفرما جهت جلوگیری از تشدید اوضاع ایجاد شده موظف است، اقدامات اولیه زیر را برای گزارش حوادث ناشی از کار انجام دهد:

• تماس با سرویس های انتظامی و امدادی
• تکمیل فرم حادثه تامین اجتماعی
• ارائه گزارش به سازمان کار و بیمه مسئولیت کارفرما

همچنین، کارفرما باید جهت پیشگیری از بروز حوادث، شرایط زیر را برای پرسنل خود فراهم کند:

• نحوه استفاده از تجهیزات را به کارگران بیاموزد.
• وسایل و امکانات امنیتی، بهداشتی و سلامت را در اختیار کارگران قرار دهد.
• بر رعایت مقررات حفاظتی نظارت داشته باشد.

مقصر بودن کارفرما و مسئولیت کیفری او

بر اساس ماده 95 قانون کار مسئولیت رعایت مقررات فنی و بهداشتی به کارفرما واگذار می شود. چنانچه به دلیل عدم رعایت این قوانین حادثه ای رخ دهد، وی مسئول کیفری و حقوقی اتفاق رخ داده است.

در این شرایط علاوه بر محکومیت به پرداخت جریمه های مالی تعیین شده در قانون کار، به پرداخت دیه و مجازات های تعزیری دیگر هم محکوم می شود. البته، در شرایطی که وقوع حادثه به دلیل عدم توجه کارگر به رعایت دستورالعمل ها و آموزش های دیده شده باشد، کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت.

ثبت درخواست بررسی حادثه در زمان کار

مراحل ثبت درخواست بررسی حوادث ناشی از کار به صورت زیر خلاصه می شود:

• مراجعه مصدوم یا اولیای دم او به مراجع قضایی انتظامی و ثبت شکایت
• بررسی شکایت توسط مقامات قضایی
• بررسی پرونده توسط واحد بازرسی اداره کار و امور اجتماعی استان
• ارجاع نظر کارشناسان این واحد به مرجع قضایی
• صدور رای نهایی در مورد مقصر حادثه، میزان ارش و دیه به حادثه دیده و کارفرما

بیمه مناسب حوادث در حین کار چیست؟

بیمه مناسب برای پرداخت هزینه های درمانی یا غرامت حوادث ناشی از کار باید با توجه به مواردی چون نوع شغل، نیازها و شرایط فردی، میزان درآمد و سابقه بیماری انتخاب شود. برخی از انواع بیمه برای استفاده در این موضوع عبارتند از :

هزینه بررسی و رسیدگی به پرونده حوادث

با توجه به اینکه عوامل مختلفی در هزینه های بررسی و رسیدگی به نتیجه حوادث در حین کار نقش دارند، نمی توان برآورد دقیقی از آن ارائه داد.

• مدارک: تکمیل بودن مدارک پرونده، نیاز به بررسی های بیشتر، صرف زمان و پرداخت هزینه های اضافی را کاهش می دهد.
• نوع حادثه: برای حوادث جزئی و بدون نیاز به بررسی های تخصصی، هزینه بررسی کمتر از حوادث سنگین است.
• طول پروسه رسیدگی: پرونده هایی که فرایند رسیدگی به آنها نیاز به تهیه مدارک، جلسات متعدد و … داشته باشد، هزینه های پیگیری بیشتری دارند. هر چه این فرایند کوتاه تر شود، هزینه ها هم کمتر خواهد بود.
• طرح پرونده در مراجع بالا: در صورت نیاز به ارائه نظریه مراجع ذیصلاح (دیوان عدالت اداری یا مراجع قضایی)، تمام هزینه های دادرسی، حق الوکاله و … با کارفرما یا کارگر است.

محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار در 1403

دیه و ارش در حادثه حین کار بر اساس دستور قاضی و نظریه پزشکی قانونی تعیین می شود. مبلغ آن سالانه توسط قوه قضاییه مشخص می گردد و با توجه به ماه حرم یا غیر حرام متفاوت است. ارزش دیه در سال 1403 به صورت زیر است:

دیه اعضای بدن در 1403 به شرح زیر تعریف می شود:

کلام آخر

هرگونه صدمه فیزیکی رخ داده در زمان انجام وظیفه برای یک کارگر بیمه شده، مشمول قوانین حوادث ناشی از کار می شود. بر این اساس در صورت بروز اتفاق، مسئولیت جبران خسارت با کارفرما است. در چنین وضعیتی، مسئول کار علاوه بر محکومیت به پرداخت جریمه های مالی تعیین شده در قانون کار، به پرداخت دیه و مجازات های تعزیری دیگر هم محکوم می شود. 

کارگران حادثه دیده می توانند مستمری خود را دریافت و از خدماتی درمانی رایگان برخوردار شوند؛ مگر آنکه وقوع حادثه به دلیل عدم توجه کارگر به رعایت دستورالعمل ها و آموزش ها باشد. آموزش، بکارگیری تجهیزات استاندارد، رعایت تناسب شغلی و انتخاب بیمه مناسب فاکتورهایی مهم برای مدیریت حوادث کاری هستند. اگر به دنبال راهکاری ایمن برای حفظ سلامتی محیط کارتان هستید، می توانید از کارشناسان ما در لیست بیمه مشاوره بگیرید.

سوالات متداول

مسئولیت کیفری در حادثه ناشی از کار با کیست؟

بر اساس ماده 95 قانون کار مسئولیت رعایت مقررات فنی و بهداشتی به کارفرما واگذار می شود. چنانچه به دلیل عدم رعایت این قوانین حادثه ای رخ دهد، وی مسئول کیفری و حقوقی اتفاق رخ داده است.

هزینه بررسی حوادث کاری چقدر است؟

هزینه بررسی حادثه ناشی از کار توسط کارشناسان اداره کار و امور اجتماعی رایگان است. اما در شرایط اعتراض به رای نهایی و درخواست تجدید نظر باید هزینه کارشناسی پرداخت شود.

تکلیف خسارت حادثه برای کارگر بدون بیمه چیست؟

چنانچه در این شرایط رابطه کارفرما و کارگری برای قانون ثابت شود، کارفرما مسئول پرداخت تمام هزینه ها (پزشکی، نقص عضو، کفن، دفن و فوت) است.

حوادث کار را بیمه تامین اجتماعی چه مقدار پوشش می دهد؟

هزینه های درمان، غرامت نقص عضو، فوت، دستمزد ایام بیکاری، مستمری از کار افتادگی، کمک معیشت و هزینه وسایل کمک توانبخشی