انواع مرخصی در قانون کار و نحوه محاسبه آن
در قانون تصویب شده در ایران، راه های متفاوتی برای گرفتن مرخصی موجود است که با نام های متنوعی مثل استحقاقی، استعلاجی، عروسی، حج، فوت اقوام درجه یک مانند پدر و … شناخته می شوند. هر کدام از انواع مرخصی در قانون کار، شرایط مخصوص خود را دارند. برای مثال شما تنها زمانی می توانید از نوع استعلاجی استفاده نمایید که مشکل یا بیماری جدی داشته باشید. این در حالتی است که می توانید از نوع استحقاقی برای رفتن به تعطیلات و استراحت استفاده کنید. تمامی این نکات در قوانین بیمه تامین اجتماعی نیز آورده شده است. شما عزیزان اگر در شهر مشهد زندگی می کنید، می توانید با استفاده از مشاور بیمه تامین اجتماعی مشهد، در مورد شرایط بیمه ای اطلاعات دقیق تری به دست بیاورید.
انواع مرخصی در بیمه تامین اجتماعی
هر کارمند برای رسیدگی به فعالیت های شخصی خارج از سازمان ممکن است به مرخصی و خروج از محل کار خود نیاز داشته باشد؛ ولی باید در نظر داشته باشید که تمامی مرخصی ها با هم یکسان نبوده و طبق شرایط به وجود آمده، باید نوع مناسب را انتخاب نمایید. در این قسمت شما را با انواع آنها آشنا خواهیم کرد:
مرخصی استحقاقی
مرخصی استحقاقی یا سالانه یکی از انواع مرخصی در قانون کار به حساب می آید و به تعطیلات با حقوق که توسط کارفرما به کارکنان ارائه می شود، اشاره دارد. تعداد روزهای آن در موارد مختلف متفاوت بوده و کارمندان باید با کارفرمای خود در این رابطه هماهنگ کنند. بر اساس قانون کار، کارگران در هر ماه حداقل 2.5 روز مرخصی استحقاقی دریافت می کنند. این میزان در سال به ۱۹۲ ساعت یا معادل ۲۶ روز می رسد. همچنین، چهار روز جمعه نیز به آن اضافه می شود.
محاسبه مرخصی استحقاقی در مشاغل معمولی و سخت و زیان آور
با توجه به ماده ۶۵ قانون کار، برای کارگرانی که در کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند، مرخصی سالیانه برابر با ۵ هفته است. این میزان، معادل تقریبا ۳ روز در ماه است. برای این نوع مشاغل، توصیه می شود که استفاده از روزها را به دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار اختصاص دهند؛ با این حال، این مسئله نمی تواند به عنوان یک الزام قانونی در نظر گرفته شود.
مرخصی استعلاجی
مرخصی استعلاجی یا ایام بیماری، یکی از انواع مرخصی در قانون کار است که برای کارگران چالش برانگیز بوده و نیاز به تایید سازمان تامین اجتماعی دارد. در قانون کار، هیچ محدودیتی برای استفاده از نوع استعلاجی برای کارگران مشمول قانون کار تعیین نشده است و امکان استفاده از آن به هر میزانی که پزشک معالج تجویز کرده باشد، وجود دارد. با این حال، ضوابط و مقررات قانون تامین اجتماعی برای آن در نظر گرفته شده است.
مدت زمان مرخصی استعلاجی باید توسط پزشک معتمد و معالج یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی تایید شود تا به عنوان بخشی از سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب شود و همچنین کارگر مشمول پرداخت غرامت و دستمزد باشد. ماده ۷۴ قانون کار و ماده ۵۹ قانون تامین اجتماعی به این موضوع اشاره می کنند. سقف زمانی این نوع چهار ماه است. با این وجود، در صورتی که پزشک معتمد و شورای عالی پزشکی تایید کنند و بیماری به صورت صعب العلاج باشد، ممکن است تا یک سال ادامه یابد و در نهایت کارگر را بازنشسته کنند.
مرخصی حج
مرخصی حج یکی دیگر از انواع مرخصی در قانون کار است. هر کارگر این حق را دارد تا در راستای به جا آوردن فریضه حج واجب در تمام مدت کار خود، تنها برای یک مرتبه، به مدت یک ماه در محل کار خود حضور نداشته باشد. البته شما به شرطی که ۳۰ روز ذخیره داشته باشید، می توانید از این نوع استفاده کنید.
مرخصی ساعتی
یکی دیگر از انواع مرخصی در قانون کار، نوع ساعتی به شمار می آید. مرخصی ساعتی یک بخش از نوع استحقاقی است و به میزان آن کسر می شود. افراد می توانند برای برخی کارهای روزانه از آن استفاده کنند که میزان آن در بخش های صنعتی و کارگاهی متفاوت است. در برخی صنایع، دو الی پنج یا شش ساعت در روز مجاز است. هنگامی که جمع ساعتی آنها به 8 ساعت برسد، به عنوان یک روز مرخصی محسوب می گردد.
معمولاً افراد در صورت وجود کارهای ضروری یا امور اداری که نیاز به حضور صبح زود دارد، از این نوع تعطیلی کاری استفاده می کنند. همچنین، در برخی شرکت ها، افراد ممکن است توافق کنند که روز پنجشنبه تعطیل باشد، در این صورت مرخصی استحقاقی در طول هفته استفاده نمی شود و مرخصی ساعتی بیشتر از ساعات کاری موظفی در طول ماه قرار می گیرد. در این حالت، کارفرما می تواند برای این تعطیلی ساعتی بیمه پرداخت نکند.
مرخصی بین تعطیلی
برخی اوقات به عنوان مثال، سه شنبه و چهارشنبه تعطیل رسمی است و شاغل تمایل دارد که پنجشنبه را هم از تعطیلی کاری بهره ببرد. در صورت انجام این کار، روزهای سه شنبه و چهارشنبه تعطیل رسمی هستند، اما پنجشنبه، جزو تعطیلی استحقاقی فرد به حساب می آید و از آن کسر خواهد شد که اصطلاحاً در قانون به مرخصی بین التعطیلی شناخته می شود.
مرخصی ازدواج و فوت
یکی دیگر از انواع مرخصی در قانون کار مرخصی ازدواج و فوت محسوب می شود. ماده ۷۳ قانون کار برای کارگران در مورد ازدواج دائم، فوت پدر، مادر، همسر و فرزندان حق برخورداری از ۳ روز مرخصی با استفاده از حقوق را تعیین می کند. این روزها از تعطیلی استحقاقی سالانه کارگران جداگانه محاسبه می شود و با آن هیچ گونه ارتباطی ندارد. همچنین در صورت ازدواج دائم یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان، کارگران می توانند از ۳ روز مرخصی (با حقوق) استفاده کنند.
تعطیلی کاری زایمان
بر اساس ماده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده، مدت زمان مرخصی زایمان زنان کارمند و شاغل در امور دولتی و خصوصی ۹ ماه تمام در نظر گرفته شده است.
همسران زنان شاغل هم از ابتدای تولد نوزاد، از دو هفته تعطیلی اجباری (تشویقی است و دستمزد دارد)، بهرهمند خواهند شد. البته گفتنی است که در بخش خصوصی و سازمان های مشمول قوانین صندوق تامین اجتماعی، تنها ۶ ماه تعطیلی برای زایمان به زنان شاغل تعلق گرفته و مرخصی اجباری همسران این زنان هم تنها در صورت تایید کارفرما قابلیت استفاده دارد. جالب است بدانید که بر اساس ماده 67 قانون کار، مرخصی زایمان می تواند جزو سوابق زن شاغل به حساب آمده و در طول این مدت از طرف اداره مذکور غرامت ایام بارداری به بیمه شده پرداخت خواهند شد.
سخن پایانی
انواع مرخصی قانون کار شامل مواردی مانند مرخصی حج، زایمان، استعلاجی، استحقاقی و … می شوند. هر کدام از این انواع مرخصی در قانون کار دارای شرایط و الزامات خاصی است و در صورت واجد شرایط بودن می توانید از این مرخصی ها استفاده کنید. با مراجعه به سایت لیست بیمه می توانید از خدمات بیمه تامین اجتماعی به صورت تخصصی بهره مند شوید.