بارنامه چیست و جزئیات آن به چه معناست؟

• آموزشی

بارنامه سندی حقوقی است که بین شرکت باربری و صاحب بار منعقد می شود. این سند از مهمترین مدارک حمل و نقل کالا در تجارت های داخلی و بین المللی محسوب می شود که در چهار نوع زمینی، دریایی، ریلی و هوایی قابل تنظیم است. اینکه اطلاعات داخل بارنامه چیست به نوع محموله بستگی دارد. 

به طور کلی در هر یک از این بارنامه ها اطلاعات هویتی گیرنده و ارسال کننده و حامل بار، مبدا و مقصد، هزینه بار و… ذکر می می گردد تا امکان پیگیری محموله برای فرد دریافت کننده، آسان شود. امروزه بیشتر شرکت ها جهت اطمینان از حمل و نقل درست محموله در قالب قوانین و جبران حوادث، خسارات وارد شده بر محموله از انواع بیمه تامین اجتماعی برای بار خود، استفاده می کنند. 

سند بارنامه دارای چه کاربردی است؟

بارنامه یا Bill Of Lading سندی حقوقی برای حمل و جابجایی کالا است. این سند بین حامل بار ( شرکت باربری) و صاحب بار منعقد می شود و اطلاعات مربوط به بار (نوع، مقدار، ابعاد، شرایط بسته بندی، مقصد و …) را مشخص می کند. بارنامه ها بر اساس قوانینی خاص تنظیم می شوند و در دعاوی حقوقی قابل استفاده هستند.

بارنامه چه اهمیت دارد؟

بارنامه ها از مهمترین اسناد پروسه حمل و نقل کالاها در تجارت داخلی و بین المللی هستند. با دلایل اهمیت بارنامه آشنا شوید:

• مدرکی برای اثبات مالکیت کالا است.
• اطلاعات دقیق و جامعی از کالا در آن درج می شود که برای طرف های درگیر (فرستنده، گیرنده و حمل کننده) حیاتی است.
• امکان نظارت و پیگیری کالا را از طریق فرستنده و گیرنده فراهم می کند.
• سند حقوقی معتبری است که در حل و فصل دعاوی حقوقی قابل استناد است.
• به عنوان یکی از اسناد ضروری برای ترخیص کالا از گمرک محسوب می شود.
• در صورت بروز خسارت و یا از دست دادن کالا مبنایی برای ارزیابی و تایید بیمه آن است.
• سندی برای صدور فاکتورها و پرداخت های مالی بین طرفین معامله تلقی می شود.

انواع بارنامه بر اساس روش حمل

به صورت کلی 4 نوع بارنامه وجود دارند که عبارت اند از:

• هوایی
• زمینی
• دریایی
• ریلی

1. بارنامه هوایی (Airway Bill)

بارنامه هوایی مدرکی برای حمل و نقل کالا با هواپیما است که اطلاعاتی چون نوع کالا، وزن آن، تعداد، شماره پرواز، مبدا، مقصد و تاریخ بارگیری در خود دارد. برخی از مشخصات این نوع بارنامه ها عبارت است از:

• به منظور در دسترس بودن اطلاعات آن برای حمل کننده، فرستنده و گیرنده در سه نسخه صادر می شوند.
• ممهور به مهر شرکت هواپیمایی هستند.
• حمل امن و سریع کالا را فراهم می کنند.
• بهترین روش حمل برای کالاهایی ارزشمند و قابل فساد محسوب می شوند.
• فقط به عنوان رسید حمل کالا کاربرد دارند و قابل معامله نیستند.

2. بارنامه های دریایی (Marine Bill Of Lading)

بارنامه های دریایی، سندی برای حمل کالا با کشتی هستند که توسط یک شرکت کشتیرانی و یا نماینده قانونی آن تنظیم می شود. این اسناد تنها در بخش هایی از مشخصات با نوع هوایی تفاوت و ویژگی هایی دارند که شامل موارد زیر می باشند:

• روشی برای ارسال کالاهایی با حجم بالا و هزینه اندک است.
• به عنوان سند مالکیت کالا شناخته می شود و قابل معامله است.
• بر خلاف بارنامه هوایی در چهار نسخه صادر می شود. (مالک کشتی، کاپیتان کشتی، فرستنده و گیرنده کالا)

معرفی 7 نوع از بارنامه دریایی مهم

بارنامه دریایی هفت نوع متفاوت دارد که می توانید در جدول زیر آن ها را مشاهده کنید:

3. بارنامه های زمینی (Land Waybill)

بارنامه های زمینی از پرکاربردترین نوع سندیت حمل و نقل در سطح کشور هستند که انواع بسیاری دارند. به صورت کلی این نوع اسناد شامل جابه جایی هر محموله ای در جاده می شود که دارای دو نوع زیر است:

• حمل با کامیون
• حمل با ریل

1. بارنامه زمینی حمل با کامیون (CMR)

بارنامه زمینی حمل با کامیون سندی برای حمل بارهایی مانند مواد غذایی، لوازم منزل و مصالح ساختمانی با کامیون است که در 14-6 نسخه صادر می شود. در این سند اطلاعاتی مانند مشخصات طرفین معامله، بار و هزینه ها درج شده که مزایایی مانند موارد زیر دارد:

• در صورت بروز حادثه در زمان حمل و نقل مسئول جبران خسارت را تعیین می کند.
• سندی معتبر و رسمی برای حمل و نقل کالا است.
• اطمینان از حمل و نقل امن کالا را فراهم می کند.

2. بارنامه ریلی (Railway Bill)

بارنامه ریلی سندی برای حمل کالا با قطار است که بیشتر برای حمل کالاهایی با حجم بالا اسفاده می شود؛ زیرا هزینه اندکی دارد. مشخصات اصلی این نوع بارنامه عبارت است از:

• بارنامه ریلی مانند بارنامه هوایی قابل معامله نیست و فقط به عنوان رسیدی از حمل کالا است.
• اطلاعاتی چون نوع کالا، وزن، تعداد آن، شماره واگن، مبدا و مقصد و اطلاعات لازم گمرک در بارنامه ریلی، درج می شود.

انواع بارنامه های زمینی ریلی

به صورت کلی بارنامه های ریلی شامل 2 دسته زیر می شوند:

• بارنامه های ریلی الکترونیکی
• بارنامه زمینی رسید پستی 

1. بارنامه الکترونیکی ریلی زمینی

این بارنامه ها به صورت الکترونیکی صادر می شوند و مزایایی از جمله موارد زیر را دارند:

• در مقایسه با بارنامه های کاغذی سریع تر و ساده تر صادر می شوند.
• در هر لحظه امکان پیگیری وضعیت ان برای ذینفعان وجود دارد.
• به دلیل استفاده از تکنولوژی نوین امنیت بالایی دارند.
• به راحتی قابل دسترس و بازیابی هستند.
• با توجه به حذف هزینه های چاپ و ارسال بارنامه هزینه حمل و نقل پایین تری دارند.

2. بارنامه های زمینی رسید پستی

این بارنامه مخصوص بسته هایی است که از طریق اداره پست ارسال می شود. بر روی این بارنامه ها کدی 20-10 رقمی درج می شود که از طریق آن امکان پیگیری بسته وجود دارد.

اطلاعات درج شده در بارنامه چیست؟

اطلاعات مندرج در بارنامه همان جزئیاتی از مشخصات کالا است که امکان پیگیری آن را برای ذینفعان فراهم می کند. اصلی ترین اطلاعات درج شده در این اسناد عبارت است از:

قوانین مهم در انواع بارنامه ها

بارنامه ها بر پایه قوانینی تنظیم می شوند که بر اساس آن ها وظایف ارسال کننده، گیرنده و حامل بار مشخص می شود که شامل موارد زیر است:

• قوانین ارسال کننده و گیرنده
• قوانین حاملان بار
• قوانین باربری
• قوانین دعاوی حقوقی
• قوانین خسارات در بار

1. قوانین ارسال کننده و گیرنده بار

قوانین بارنامه برای ارسال کننده و گیرنده بار شامل موارد زیر می شود که باید رعایت کنند:

• دو طرفین باید مشخصات بار را کامل کنند که شامل اطلاعات دقیق گیرنده، آدرس محل بارگیری و تخلیه توسط ارسال کننده، می شود.
• ارسال کننده باید در اسراع وقت، محموله را بفرستد و در محل برای بارگیری محموله حاضر شود.
• حضور به موقع تحویل گیرنده در محل برای تخلیه بار لازم است.
• پرداخت هزینه حمل بار باید تعیین شود و به موقع پرداخت گردد.

2. قوانین بارنامه حاملان بار

بر اساس قوانین بارنامه حاملان بار (رانندگان یا کاپیتان کشتی) موظف به انجام مسئولیت های زیر هستند:

1. حضور در مبدا در زمان تعیین شده برای تحویل گرفتن بار
2. حرکت بدون وقفه به سمت مقصد
3. حفظ امنیت و سلامت بار تا رسیدن به مقصد
4. حضور در محل مقصد در زمان مقرر شده برای تحویل بار

مطابق این قوانین حاملان بار در شرایط بروز مشکل وظایف زیر را دارند:

1. اطلاع فوری مراتب به ارسال کننده و شرکت باربری
2. جمع آوری اسناد و مدارک مربوط به مشکل ایجاد شده و ارائه آن به شرکت باربری

3. قوانین باربری در بارنامه

وظایف تعریف شده برای شرکت باربری در بارنامه ها به صورت زیر است که باید رعایت کنند و انجام دهند:

1. بیمه کردن بار
2. بایگانی اسناد بارنامه و نگهداری از آنها
3. درج اطلاعات دقیق در این سند
4. اخذ پروانه عبور بار از مرز شهر یا کشور

4. قوانین دعاوی حقوقی

در صورت بروز اختلاف، طرفین از طریق مراجعه به مراجع قانونی ذیصلاح می توانند آن را حل کنند. این مراجع با توجه به قوانین درج شده در بارنامه به دعوی مربوطه رسیدگی می کنند.

5. قوانین خسارت بار در بارنامه ها

بخش خسارات در قوانین بارنامه مفاد زیر تعریف می شود:

• اگر خسارت ناشی از قصور شرکت باربری باشد (مانند عدم بیمه بار یا رعایت احتیاط در حمل و نقل)، این شرکت موظف به جبران است.
• در خسارت های ناشی از اتفاقات غیر قابل پیش بینی هیچ یک از طرفین ملزم به جبران نیستند.
• در صورت قصور فرستنده و وارد شدن خسارت به محموله (درج اطلاعات نادرست یا بسته بندی غیر استاندارد)، جبران خسارت بر عهده او است.

اصطلاحات کاربردی بارنامه ها

برای درک بهتر جزئیات انواع بارنامه آشنایی با چند اصطلاح کاربردی زیر ضروری است:

• کمسیون
• بیمه بار
• حق پایانه
• مالیات بارنامه
• بارنامه پلیس راهی
• هزینه خرید بارنامه
• کارنه تیر

بارنامه پلیس راهی

این بارنامه یک سند غیر قانونی است که با هدف دور زدن قوانین حمل و نقل صادر می شود. در نتیجه افراد با این بارنامه ها می توانند مالیات یا عوارض کمتری پرداخت کنند و از تعهدات خود سر باز زنند. استفاده از این سند، مشکلاتی مانند عدم پوشش بیمه، دپو شدن بار و عدم پرداخت دستمزد به حامل بار را ایجاد می کند.

هزینه خرید بارنامه

هزینه خرید بارنامه در قبال تنظیم بارنامه باید به شرکت باربری داده شود. اما هزینه های خرید بارنامه چیست؟

• مبلغ بیمه مسئولیت
• هزینه حمل و نقل بار در مقصد
• 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده
• حق کمیسیون شرکت باربری
• کرایه اصلی بار
• هزینه حمل و نقل بار
• هزینه دریافت کد رهگیری بار

پرداخت بارنامه به چه صورت انجام می شود؟

پرداخت بارنامه و هزینه های آن به 4 روش زیر انجام می شود:

• پیش کرایه
• پس کرایه
• پرداخت نقدی
• پرداخت آنلاین

1. روش پرداختی پیش کرایه ای

در روش پرداختی پس کرایه ای، پرداخت فرستنده بار کلیه هزینه های حمل و نقل را پرداخت کرده و هیچ هزینه ای متحمل گیرنده آن نمی شود.

2. پرداخت به صورت پس کرایه ای

این پرداخت پس کرایه ای، در نقطه مقابل پیش کرایه قرار دارد. در این روش، هزینه ارسال کالا پس از تحویل آن از گیرنده دریافت می شود.

3. روش پرداختی به صورت نقدی

پرداخت نقدی، توسط گیرنده و یا فرستنده محموله و به صورت نقد صورت می گیرد. پرداخت نقدی می تواند به دو صورت پس کرایه و یا پیش کرایه انجام شود.

4. پرداخت به روش آنلاین یا برخط

در روش آنلاین، طرفی که مسئول پرداخت هزینه های حمل و نقل محموله است از طریق درگاه های اینترنتی اقدام به این کار می کند.

در پایان

بارنامه سندی منعقد شده بین فرستنده کالا و شرکت باربری برای جابجایی آن است؛ اما اینکه قوانین و وظایف هر بخش در بارنامه چیست، به نوع کالا و بارنامه آن، بستگی دارد. در این سند اطلاعات هویتی فرستنده و گیرنده با مشخصات حامل بار ثبت شده و قوانینی بر اساس سه طرف (فرستنده، گیرنده، حامل بار) وضع شده است. 

این قوانین با توجه به نوع بارنامه زمینی، هوایی، ریلی و دریایی، مسئولیت انجام وظایف هر فرد را مشخص کرده تا محموله آسیبی نبیند یا حداقل آسیبی به آن وارد شود. امروزه بیشتر شرکت های حمل و نقل، بار خود را بیمه می کنند تا اگر در مسیر دچار سانحه ای شدند، بیمه مسئولیت آن را متقبل شود. اگر شما درباره بیمه بار ابهاماتی در ذهنتان دارید، می توانید در سایت خدماتی لیست بیمه، اطلاعات بیشتری کسب کنید.